Taekwon-Do sportowe: Trening techniczny - Kopnięcia (Chagi)

Ludzkie ręce są znacznie sprawniejsze niż nogi, a ludzki mózg jest "mądry" - niczym komputer, zawsze będzie wybierał dla nas rozwiązania optymalne. 

W trakcie walki "intuicyjnie" będziemy chcieli wykorzystać przede wszystkim ręce. A jednak podjęliśmy decyzję o zajęciu się Taekwon-Do, koreańską sztuka walki i sportem, charakteryzującym się kopnięciami. Na stronie 17-ej opublikowanego w 2001 roku "Podręcznika Taekwondo" znajdziemy taki fragment: "...szczegółowy regulamin współzawodnictwa sportowego... jest tak skonstruowany, że zmusza zawodników do walki nogami, co stanowi o specyfice sportowego TKD", a do tego, na dole wskazanej strony, przypis: "W innych sportowych odmianach sztuk walki, wobec dopuszczenia swobodniejszego stosowania technik ręcznych, znacznie przecież łatwiejszych do wytrenowania i wykonania, kopnięcia zepchnięte zostały na dalszy plan".

I rzeczywiście, aby zachować specyfikę "kopanych" sportów walki w różnych dyscyplinach wprowadzono nakazy (w Kickboxingu nakaz wykonania określonej, minimalnej liczby kopnięć wykonanych w trakcie trwania każdej rundy) lub ograniczenia stosowania technik ręcznych (w Taekwondo Olimpijskim i Karate Kyokushin obowiązuje zakaz uderzania ręką w głowę przeciwnika, a w Karate Tradycyjnym używa się pojedynczego uderzenia Gyaku Tsuki in. Gyaku Zuki).

Podobnie w Taekwon-Do przepisy (i egzekwujący je sędziowie) powinny zmuszać zawodników do walki przede wszystkim nogami. 

***

Techniki Taekwon-Do stosowane w walce, szczególnie kopnięcia, wywodzą się ze sztuki walki, jednak ich ewolucja w ramach obowiązujących przepisów sportowych spowodowała, że są zupełnie inne od pierwotnych, tradycyjnych wzorców - w pierwotnej wersji Dollyo Chagi i Yop Chagi prawie zawsze wykonywane były po przechwyceniu ręki przeciwnika, a Ap Chagi nawet po przechwyceniu obu rąk.

Kopnięcie skierowane było w odkrytą część ciała pod przytrzymywaną ręką: Dollyo Chagi z zewnątrz w brzuch, Yop Chagi w żebra, a Ap Chagi w krocze lub dół brzucha.

W walce sportowej zbyt wydłużona trajektoria ruchu Dollyo Chagi i wznosząca trajektoria Yop Chagi oraz Ap Chagi, w sytuacji kiedy nie przytrzymujemy ręki przeciwnika (zachowując w ten sposób jego odsłonięcie i jednocześnie unieruchamiając go, a nawet dodatkowo „wciągając na kopnięcie”) nie mają zastosowania, a poza tym nie wolno kopać w krocze i dół brzucha.

Wymogi współczesnej walki sportowej doprowadziły do wyselekcjonowania kopnięć oraz ich modyfikacji:

1. Trajektoria ruchu – podstawą konstrukcji kopnięć stało się twierdzenie: najkrótszą linią łączącą dwa punkty jest linia prosta.

2. Powierzchnia uderzeniowa – tradycyjne powierzchnie uderzeniowe takie jak poduszka stopy (Apkumchi), krawędź stopy (Balkal) czy pięta (Dwichook), zastąpione zostały dwiema sportowymi: grzbietem stopy i podeszwą stopy.

 

Zaletami stosowania kopnięć ze stopą ułożoną „baletowo” jest zwiększenie zasięgu kopnięć o długość stopy (realnie: ok. 15-20 cm) oraz związane z nim „płytsze” osadzenie nogi w biodrze zwiększające jej ruchomość. Ponadto podciągnięcie palców do góry i napięcie w stawie skokowym, stosowane przy uderzeniach powierzchniami tradycyjnymi, powodowało automatyczne napięcie mięśni nogi i okolic biodra, przez co kopnięcia stawały się silniejsze, jednak mniej swobodne i wolniejsze. Oprócz tego, uderzenia poduszką stopy często prowadziły do urazów podwiniętych do góry palców – z tego powodu podstawowe kopnięcie, jakim jest Ap Chagi, straciło swoje znaczenie i używane jest głównie w wolniejszej wersji jaką jest Apcha Milgi, które można wykonać podeszwą stopy.

 

Wskazówki do wykonywania kopnięć:

- Twoje kopnięcia muszą być niebezpieczne dla przeciwnika, ale bezpieczne dla Ciebie.

- Dokładnie układaj stopę w momencie zderzenia z celem. Powierzchnia uderzeniowa powinna być wyeksponowana, a cała stopa napięta i usztywniona w stawie skokowym. Jeśli to zaniedbasz możesz zrobić większą krzywdę sobie niż przeciwnikowi.

- Precyzyjnie dobieraj cel i kontroluj moment wykonania kopnięcia. Uderzenie grzbietem stopy z pełną siłą w łokieć przeciwnika może zakończyć się bardzo poważną kontuzją i wykluczyć Cię z dalszej walki.

- Dobieraj rodzaj kopnięcia do ustawienia przeciwnika i odsłoniętej powierzchni na jego ciele.

- Oceniaj dystans, regulując go pracą stóp. Jeżeli chcesz kopnąć silnie, musisz penetrować cel, tzn. mierzyć kawałek dalej, w głąb celu - jeśli tego nie zrobisz tylko dotkniesz cel, zamiast w niego uderzyć. Przyjmij także poprawkę na wycofanie przeciwnika - kopnięcie zakończone przed przeciwnikiem jest stratą energii i zaproszeniem do kontry.

- Podstawą kopnięcia jest ruch w biodrze i na nim głównie należy się skoncentrować. Traktuj stopę jako "przedłużenie biodra". Kopnięcia powinny być "wyrzucane z biodra", a nie "ciągnięte stopą". Trenuj kopnięcia jak uderzenia kolanem. Wypychaj i unoś biodro ze strony nogi kopiącej - zwiększysz w ten sposób siłę i zasięg kopnięcia poprzez zaangażowanie masy ciała. Głowę i korpus odchylaj proporcjonalnie do wypchnięcia bioder.

- Stopień ugięcia kolana zależy od dystansu jaki dzieli kopiącego od przeciwnika. W długim dystansie można wyprowadzać kopnięcia półprostą nogą, natomiast im bliżej znajduje się przeciwnik, tym bardziej należy ugiąć kopiącą nogę w kolanie w fazie wyprowadzenia kopnięcia. Nawet jeżeli noga w momencie trafienia pozostanie silnie ugięta, ale będzie "dobrze oparta w biodrze", to takie kopnięcie również może przynieść pożądany efekt. 

- Raczej w ogóle nie prostuj do końca kopiącej nogi w kolanie. Wielokrotne gwałtowne wyprosty i "zatrzaśnięcia" kolana niszczą ten staw. Pełnemu wyprostowi zawsze towarzyszy odruchowe, silne napięcie mięśni, chroniące staw kolanowy przed przeprostem. Ten sam odruch prostuje i napina jednocześnie nogę stacjonarną. Powoduje to moment usztywnienia, gorszą  równowagę i uniemożliwia płynną kontynuację ruchu. Kopnięcia z pełnym wyprostem kolana stosuje się w układach formalnych (Tul) i jest to zupełnie inny rodzaj kopnięcia - statyczne, często z przytrzymaniem ostatniej fazy kopnięcia, aby dać sędziom i widzom czas na ocenienie techniki. Poza tym zawodnicy specjalizujący się w układach (Tul) wykonują nieporównywalnie mniej kopnięć niż zawodnicy specjalizujący się w walce.

- W trakcie wykonywania kopnięcia łącz szybkość pochodząca z ruchu kolana z siłą nadaną przez ruch biodra.

- Doceniaj rolę pracy i ułożenia rąk w każdej fazie kopnięcia.

- Podczas wyprowadzania kopnięć bezpośrednich (bez obrotu) nogą zakroczną, startuj jak do biegu. Dokręcaj i przesuwaj ciało do przodu w trakcie kolejnych faz.

- Pozwól stopie nogi podporowej ślizgać się po podłodze w trakcie kopnięcia. Kopnięcia wykonywane stacjonarnie nadają się do form (Tul), natomiast te stosowane w walce zawsze powinny być mobilne.

- W trakcie wykonywania kopnięć nogą wykroczną wypychaj silnie biodro i skręcaj ciało bardziej bokiem, a nawet prawie tyłem, aby maksymalnie wykorzystać siłę biodra.

- Wszystkie kopnięcia wykonywane nogą zakroczną (bezpośrednie i obrotowe) wyprowadzaj "wąsko". Oznacza to, że w pierwszej fazie kolano i stopa nogi kopiącej powinny przesunąć się blisko kolana nogi podporowej. Dzięki temu kopnięcia staną się szybsze i trudniejsze do rozpoznania.

- Pivot na palcach stopy nogi podporowej ma kluczowe znaczenie w ustawieniu bioder do wszystkich kopnięć (bezpośrednich i obrotowych). Rozpoczęcie kopnięcia od ustawienia stopy (piętą do wewnątrz przy kopnięciach bezpośrednich oraz pietą w kierunku przeciwnika przy kopnięciach obrotowych) bardzo ułatwia etap nauki poprawnego wykonywania kopnięć.

- Wiele osób uznaje kopnięcie za zakończone w momencie, gdy stopa osiągnęła punkt maksymalnego zasięgu. Tymczasem nie jest to prawdą. Kopnięcie, jak i jego skutki, kończą się dopiero wtedy, gdy powróciłeś do zrównoważonej pozycji walki w bezpiecznym dystansie.

ARSENAŁ KOPNIĘĆ

Jeżeli chcesz skutecznie i świadomie działać, musisz mieć świadomość jakimi środkami dysponujesz, co w tym przypadku oznacza znajomość wszystkich kopnięć stosowanych w walce sportowej, ich kształtu i przeznaczenia.

Gen. Choi Hong Hi zawsze podkreślał: wszystkie techniki zostały zaprezentowane w 15-tomowej „Encyclopedia of Taekwon-Do”. Z tego źródła czerpiemy również oficjalne nazwy technik. A jednak w odniesieniu do sportu, Encyklopedia nie wyczerpuje tematu.

Sport to wyścig – współzawodnictwo polega na zdobyciu większej ilości punktów niż zdobył przeciwnik, a rywalizacja odbywa się w określonym przepisami czasie. Walka sportowa Taekwon-Do trwa tak krótko, że możemy sklasyfikować ją w kategorii sprintu. Kreatywni trenerzy i zawodnicy, szukając nowych i dopuszczalnych sposobów na zwycięstwo, zaczęli stosować kopnięcia bardziej zróżnicowane i bardziej ekonomiczne tzn. prostsze w wykonaniu a jednocześnie szybsze. Kopnięcia tradycyjne można obrazowo porównać do samochodów terenowych, a kopnięcia sportowe do samochodów wyścigowych.

Wobec powstania nowych wariantów kopnięć zmuszeni jesteśmy do nadania im jakichś, powiedzmy: „umownych”, nazw. Warianty te często posiadają już swoje uznane i przyjęte nazwy w innych odmianach niż ITF, ale zaproponowane poniżej, starają się nawiązywać do nazw stosowanych w Encyklopedii.

KOPNIĘCIA BEZPOŚREDNIE

I. Milgi

1. Apcha Milgi

Stopa nogi kopiącej jest skręcona 30-45 stopni do wewnątrz. Kopnięcie stosuje się w PPW do stopowania i odpychania przeciwnika.

 
2  Yopcha Milgi
Stosuje się wyłącznie nogą wykroczną w BPW do stopowania przeciwnika.

 

II. Dollyo

1. Ap Dollyo Chagi (Fast Kick; F-Kick)

Kopnięcie ukośne (prawą nogą na godzinę „5”, lewą nogą na godzinę „7” w odniesieniu do usytuowania tych liczb na tarczy zegara). Stosuje się je w PPW w ataku i kontrataku, zarówno nogą wykroczną jak i zakroczną. Może być wykonane jako pojedyncze, pojedyncze poprzedzone ruchem nożycowym, a także jako seria 2 lub 3 kopnięć wykonanych „w biegu”. Seria może być wykonana w całości w korpus, lub zawierać ostatnie kopnięcie wzniesione do głowy przeciwnika.

2. Yop Dollyo Chagi (Classic Kick; C-Kick)
Równoległe, poziome kopnięcie (prawą nogą na godzinę „3”, lewą na godzinę „9”). Stosuje się nogą wykroczną w BPW. Warto po zakończeniu kopnięcia utrzymać nogę w gardzie poziomej.

 

3. Naeryo Dollyo Chagi (Variation Kick; V-Kick)
Ukośne kopnięcie z góry w dół (prawą nogą na godzinę „1”, lewą nogą na godzinę „11”). Stosuje się w PPW i BPW nogą wykroczną i zakroczną zarówno w ataku i kontrataku. Celem jest głowa przeciwnika, na którą kopnięcie spada zza jego pleców. Dollyo-C łatwo jest wiązać z gardą poziomą i pionową.

III. Naeryo

1. Bakat Naeryo Chagi

Kopnięcie opadające lekkim łukiem na zewnątrz, stosowane, głównie do ataku, nogą wykroczną w PPW, oraz po stopowaniu gardą poziomą w BPW.

2. An Naeryo Chagi

Kopnięcie opadające lekkim łukiem do wewnątrz, stosowane w ataku seryjnym nogą zakroczną w PPW.

Jako An Chagi wykonuje się je zakreślając większy łuk poziomo, przez co przybiera charakter kopnięcia okrężnego wykonanego wewnętrzną krawędzią stopy i kostką.

 

3. Naeryo Gok-Kaeng-i Chagi
Kopnięcie opadające w linii pionowej, stosowane nogą zakroczną w PPW w celu przechwycenia przeciwnika ruszającego do przodu.

 

IV. Goro

W „Encyklopedii…” nie występuje samodzielnie. Jest to kopnięcie tzw. „odwrotne zahaczające” wykonywane nogą wykroczną w BPW. Trajektoria ruchu jest pozioma, a kopnięcie swoim kształtem przypomina powrót nogi po wykonaniu Dollyo-C.

 

 

KOPNIĘCIA OBROTOWE

V. Dwit

Kopnięcie w tył wykonuje się głównie w kontrataku, aczkolwiek niekiedy może być również zastosowane w ataku. Znakomicie nadaje się do przechwytywania.

1. Kopnięcie w miejscu (Spot Turn Kick) – wykonane stacjonarnie lub w wyskoku.

2. Kopnięcie poprzedzone krokiem tempowym lub „zmianą przodem”.

3. Kopnięcie wykonane w wyskoku z obrotem 360 stopni (jest to wariant „2”) – wadą jest czas jaki pochłaniają wyskok i obrót; zaletą: regulacja dystansu, impet wynikający ze spiralnego obrotu, a także możliwość zdezorientowania przeciwnika. W pierwszej fazie tego kopnięcia, zamiast ruchu w powietrze, można zastosować Yop Chagi.

4. Kopnięcie w trakcie ucieczki – wykonane w wyskoku, połączne z jednoczesnym oddaleniem się od miejsca rozpoczęcia techniki. Stosuje się je do przechwycenia nadbiegającego przeciwnika.

VI. Bandae Dollyo

Odwrotne kopnięcie okrężne stosuje się wyłącznie jako kontratak – głównie przechwycenie.

1. Półprostą nogą, z częściowym obrotem tułowia i tendencją w tył w ostatniej fazie kopnięcia – przeciw atakującemu z dłuższego dystansu (najczęściej kopnięciem).

2. Zdecydowanie ugiętą noga w kolanie, z pełnym obrotem tułowia – przeciw atakującemu w krótkim dystansie (najczęściej ręką).

VII. Dwit Tora Dollyo Chagi

Jest to Dollyo Chagi (może przybrać każdy wariant: F, C lub V) wykonane po obrocie z jednoczesnym ruchem nożycowym. Może być stosowane w ataku i kontrataku. Bardzo dobrze sprawdza się również w przechwyceniu i po wciągnięciu przeciwnika. 
360 stopni obrotu wydłuża czas wykonania kopnięcia, lecz potencjalne zaskoczenie przeciwnika, impet uzyskany z obrotu oraz możliwość regulowania dystansu (technikę można wykonać w miejscu, bądź z przemieszczeniem do przodu lub do tyłu) rekompensują jego wady.

W tej wersji tzn. kopnięcie nożycowe po obrocie 360 stopni, Dollyo Chagi można zastąpić kopnięciami An Chagi lub Naeryo Chagi.

PODSUMOWANIE

Wszystkie kopnięcia powinny być „wyprowadzane wąsko” a ich trajektoria zbliżona jest do linii prostej. Towarzyszyć im musi ruch bioder oraz pivot (obrót) i ślizg na stopie podporowej - kopnięcia muszą być mobilne! 

Kolano nogi kopiącej nie musi się całkowicie wyprostować.

Kopnięcia bezpośrednie o trajektorii zbliżonej do pionowej (Ap, Dollyo-F, Dollyo-V, Naryo) wykonujemy z PPW. 

Kopnięcia bezpośrednie o trajektorii poziomej (Dollyo-C, Goro) oraz ze stopą ustawioną poziomo (Yop) wykonujemy z BPW. 

Kopnięcia obrotowe wykonujemy zarówno z PPW jak i BPW. W BPW ciało jest ustawione bokiem, co skraca moment obrotu. 

Dobór technik będzie uzależniony od przyjętej postawy (PPW, BPW) oraz od ustawienia przeciwnika.

Serie kopnięć: W rzeczywistości nie chodzi o wcześniej przygotowaną serię (ułożona w teorii kombinacja raczej nie ma szansy na realne zastosowanie), lecz o powtarzalność pojedynczych akcji (w miarę potrzeby z częstotliwością serii).